Ca sĩ Mỹ Tâm.
Nhạy bén chọn lọc, kiên nhẫn chờ đợi thông tin xác thực và
đáng tin cậy để phân tích đúng sai có lẽ chưa trở thành một thói quen
trong giao tiếp xã hội của công chúng Việt. Từ đó, gây nên sự thiếu đồng
nhất cũng như đánh mất cái nhìn khách quan, trung thực, bình tĩnh của
dư luận trước mỗi sự việc, hiện tượng được mọi người cùng quan tâm. Hệ
lụy của cách ứng xử theo kiểu "nghe hơi nồi chõ" này đã khiến không ít
người "được vạ thì má đã sưng"...
Từ thói quen "ném đá"...
Người Việt ta vốn
coi trọng ý kiến dư luận. Tư tưởng trọng số đông được đem ra áp dụng
trong hầu hết các tình huống cuộc sống. Từ chỗ chỉ là một tiêu chí để
đánh giá, ý kiến tranh luận của công chúng trở thành bàn tròn mà câu
chuyện biến thành chủ đề để "ném đá", để moi móc và tỏ bày thái độ một
cách cực đoan, thiếu khách quan. Chính sự nhiệt tình ấy, lắm lúc đã trở
thành miếng mồi ngon để truyền thông thổi phồng và cũng vô tình làm tổn
thương những người trong cuộc, vốn chủ động với sự việc nhưng lại bị
động trước phản ứng của công chúng.
Như một lẽ thường tình, người
của công chúng ngoài những niềm vui, hạnh phúc khi được quan tâm sẽ phải
hứng chịu thêm những điều tiếng không mong muốn. Ðặc biệt, ở các "sô"
truyền hình thực tế, những sự kiện đáng quan tâm, nơi mà khán giả đóng
vai trò "giám sát" không nhỏ, những câu chuyện ứng xử, đối nhân xử thế
được đem ra "mổ xẻ" không kém phần ly kỳ. Mới đây, chuyện của bé Ðỗ Nhật
Nam đã thành một "sự kiện" buồn nhiều hơn vui, cũng bởi sự "xuống tay"
quá nhiệt tình của dư luận. Một cậu bé thông minh, có tính cách đáo để
và ứng xử khác thường so với độ tuổi chỉ sau một clip phỏng vấn trong
một hội sách đã trở thành chủ đề "ném đá" của cư dân mạng, của báo chí
và cả những người chưa rõ đầu voi đuôi chuột thế nào. Lúc này, hết bới
móc hình ảnh cậu bé lúc còn tham gia chương trình Chúc bé ngủ ngon, Vlog
"đá đểu" đến những hình ảnh ghép nối tàn nhẫn kiểu "Xin lỗi, anh chỉ là
thằng không có tuổi thơ" đã thực sự làm xáo trộn cuộc sống của một cậu
bé đang tuổi ăn tuổi chơi.
Không phải tới bây giờ, công chúng mới
bắt đầu xôn xao và đá thúng đụng nia với những nhân vật và vấn đề được
cho là nổi cộm trong đời sống văn hóa nghệ thuật. Những Quỳnh Anh
(Vietnam got talent), sự việc cắt cúp những cuộc nói chuyện riêng của
giám đốc sản xuất chương trình Giọng hát Việt - Phương Uyên, vụ đụng độ
nảy lửa giữa giám khảo và thí sinh "sô" truyền hình thực tế Cặp đôi hoàn
hảo, Lưu Thiên Hương - Mỹ Lệ và gần đây là ồn ào trong việc đòi cát-xê
trăm triệu của ca sĩ Mỹ Tâm. Trong bối cảnh nhiễu loạn của các luồng
thông tin theo kiểu mạnh ai nấy nói, lẽ ra phải chọn lọc để có cái nhìn
đúng đắn hoặc chờ kết luận của một nguồn tin, phát ngôn đáng tin cậy,
công chúng lại có xu hướng phản ứng theo kiểu "thuận chiều nào xoay
chiều ấy". Thành ra, chính quan điểm của số đông liên tục mâu thuẫn,
không có giá trị phản biện và tin cậy như đáng ra phải "phục tùng đa
số".
... đến công chúng thông minh
Trong quan niệm
hãy còn rất ấu trĩ của nhiều người, "ném đá" các sự việc được cho là
"chướng tai gai mắt" là một hành động nhằm lấy lại sự công bằng cũng như
cảnh tỉnh cho các nhân vật. Họ quên mất rằng, cái nhìn có định hướng rõ
ràng phải đến từ các chuyên gia, những người có thẩm quyền, trách nhiệm
và rành rõ ngọn nguồn sự việc. Làm rùm beng vấn đề ngay khi chưa có kết
luận chính thức hoặc đem sự việc ra làm trò đùa dư luận là thói quen
của những người thiếu ý thức cộng đồng, sự cảm thông, văn hóa ứng xử hay
vô trách nhiệm với phát ngôn của mình. Rõ ràng, bất cứ trường hợp nào
của cuộc sống, việc đánh giá, nhìn nhận vấn đề một cách sáng suốt, minh
bạch luôn cần thiết. Ngay cả sự việc hét cát-xê giá khủng mới đây của ca
sĩ Mỹ Tâm, trong khi chưa rõ đúng sai thế nào, một bộ phận công chúng
đã không ngần ngại lên án, châm biếm cô ca sĩ vốn nổi tiếng về tài năng,
bản lĩnh làm nghề và đóng góp cho xã hội bằng những lời lẽ thiếu tính
xây dựng. Thực tế cho thấy, sau những lùm xùm cũng như thái độ luận tội
thiếu công minh của họ, Mỹ Tâm đã được chính các đồng nghiệp bảo vệ và
sự việc còn đang trong quá trình chờ kết luận cuối cùng.
Thời điểm
này, trong giới nghệ sĩ những "con sâu làm rầu nồi canh" không phải ít,
dường như trong tâm tưởng một bộ phận công chúng đã hình thành phản ứng
gay gắt mỗi khi phong thanh một sự việc không mấy hay ho của nghệ sĩ.
Chính sự nhạy cảm ấy là khởi nguồn của sự lộng ngôn đang ngày càng đầy
rẫy trong xã hội. Một trong những nguyên nhân gây nên tình trạng này là
sự chưa biết giữ mình của một bộ phận nghệ sĩ. Không biết tự bao giờ,
scandal đã trở thành một công cụ tiến thân, một phép đo cho sự nổi
tiếng. Họ bày tỏ suy nghĩ của cá nhân trong mọi hoàn cảnh, thậm chí cả ở
những sự việc không liên quan tới bản thân. Còn công chúng, quá nôn
nóng vì đợi chờ một kết cục đã vô tình thêm mắm muối cho câu chuyện bé
xé ra to.
Một điều chắc chắn, công chúng không đủ minh chứng để
thấu hiểu đầu đuôi. Bình luận của báo chí cũng không có tính xác thực
tuyệt đối một khi người trong cuộc chưa có phát ngôn chính thức. Và sự
phỏng đoán, "ném đá" của đám đông chỉ để thỏa mãn thị hiếu, thói quen
nhất thời mà thôi. Chúng ta đang sống giữa thời đại bùng nổ thông tin,
nên các giá trị đều cần phải có thời gian nhất định để kiểm chứng. Nghệ
sĩ, những người nổi tiếng, dù bản lĩnh đến mấy cũng rất dễ bị tổn thương
bởi cái nhìn thiếu thiện cảm và áp lực dư luận. Với Phương Uyên, Mỹ
Tâm, Mỹ Lệ... là những nghệ sĩ đã trưởng thành, đồng nghĩa với việc họ
sẽ bình tĩnh hơn trước dư luận. Nhưng ở độ tuổi như Quỳnh Anh, Nhật Nam
đang còn quá nhỏ nên rất cần hơn nữa sự bao dung, nhẹ nhàng trong ứng xử
của xã hội. Bởi vậy, trước khi đưa ra đánh giá, bình luận công khai, sự
rõ ràng, khẳng khái cần bao chứa cả lòng độ lượng, đồng cảm.
Có
lẽ bài học về chữ nhẫn, tinh thần tôn trọng sự thật cùng với lòng vị tha
của dư luận sẽ còn là câu chuyện nan giải trước khi trở thành công
chúng văn minh.
Cháu Ðỗ Nhật Nam.
Nhạc sĩ Phương Uyên.
-----------------------------------------------
Không có nhận xét nào: