Cũng
giống như rủi ro của những cử nhân đại học khi tốt nghiệp ra trường chỉ
có bằng cấp và vốn lý thuyết mà không có hiểu biết thực tiễn và các
kiến thức kỹ năng thiết thực, chất lượng nguồn nhân lực của một quốc gia
trong phát triển không thể nào là bền vững khi thiếu các biện pháp đầu
tư xây dựng một xã hội học tập chất lượng, một nền "giáo dục mở”, thống
nhất liên thông từ giáo dục ban đầu (mầm non đến ĐH) với giáo dục suốt
đời. Học tập suốt đời vì thế "nổi lên như là một trong các chìa khóa mở
cửa đi vào thế kỷ 21” như UNESCO khẳng định.
Ngày Khuyến học Việt Nam 2-10 hôm nay
cũng là ngày thành lập Hội Khuyến học VN, mở đầu cho tháng 10 gắn với
những sự kiện giáo dục lịch sử quan trọng: Chủ tịch Hồ Chí Minh ra lời
kêu gọi chống nạn thất học (10-1945), Người gửi bức thư cuối cùng cho
ngành giáo dục (10-1968) và Tuần lễ học tập suốt đời cũng được tổ chức
vào dịp này.
Trong Lời kêu gọi chống nạn thất học
tháng 10-1945, Bác Hồ viết: "Một trong những công việc phải thực hiện
cấp tốc lúc này, là nâng cao dân trí. Những người đã biết chữ hãy dạy
cho những người chưa biết chữ…”. Khuyến học đã trở thành một nhu cầu
thiết thân của mỗi người dân nước ta từ ngày đất nước giành được quyền
độc lập như thế đó.
Và nay thì ngay cả những ngư dân nơi
huyện đảo xa xôi như Lý Sơn cũng được đào tạo, bồi dưỡng kiến thức vận
hành tàu vỏ sắt theo hình thức chuyên ngành, trang bị những kỹ năng cơ
bản để quản lý con tàu đạt hiệu quả cao nhất. Họ cũng có thể tự học, học
qua truyền dạy từ người giàu hơn kinh nghiệm hơn, tự tin ra khơi ứng
biến với mọi thời tiết bất trắc.
"Với quyết định lấy ngày 2-10 là Ngày
Khuyến học hàng năm, phong trào xã hội hóa giáo dục trong cả nước sẽ
được tiếp thêm sức mạnh mới để nhanh chóng đưa chủ trương xây dựng cả
nước thành một xã hội học tập trở thành hiện thực”, Chủ tịch UBTƯ MTTQ
Việt Nam Nguyễn Thiện Nhân đã nói như vậy tại lễ công bố quyết định của
Thủ tướng Chính phủ, lấy ngày 2-10 là "Ngày Khuyến học VN” từ năm 2008.
Cách thức gần như duy nhất và cấp
bách, ở quy mô quốc gia, đáp ứng yêu cầu nền kinh tế tri thức giờ đây là
tìm cách động viên, hỗ trợ những người đã rẽ ngang (sau giáo dục chính
quy) có thể tiếp tục theo học ở trung tâm giáo dục thường xuyên, nhà văn
hóa, thư viện... Có thể học ngoại ngữ, máy tính, học một nghề mới khi
có nhu cầu.
Kế đó, Nhà nước và cộng đồng sẽ cùng
tìm ra các giải pháp hỗ trợ cho từng ngành nghề, nhóm người nghèo, yếu
thế có cơ hội học chính quy và "học mở”. Đặc biệt tạo điều kiện cho
người học nhận được sự hỗ trợ tích cực của dòng họ học tập và tổ chức,
cộng đồng học tập.
"Giáo dục mở” còn được thúc đẩy bởi
niềm tin của chính những người học, mong muốn tự thiết kế việc học cho
mình với các mục tiêu quan trọng thiết thân, sao cho có thể thu nhận
được cả kinh nghiệm tự học chứ không chỉ những hiểu biết thuần túy sách
vở.
Tôn vinh gương sáng hiếu học, phổ cập
các phương pháp tự học để ai cũng có thể học suốt đời, Ngày Khuyến học
VN cũng là cơ hội để bàn thảo nhiều vấn đề cần được giải đáp xác đáng.
Đâu là khó khăn của việc khuyến học thời nay? Dạy sao cho thiết thực để
người học không chán? Tháo gỡ dần những lúng túng khi khái niệm "xã hội
học tập” cũng còn nhiều cách hiểu chưa thống nhất.
Theo GS.TS Phạm Tất Dong, Tổng thư ký
Hội Khuyến học VN, thời nào làm khuyến học cũng cần sáng tạo, linh hoạt
và có tâm. Song dạy sao cho thiết thực để người học không chán, để học
xong có hiệu quả thực, cũng là cái khó, là thách thức của khuyến học
thời hiện đại.
Giáo dục mềm dẻo đa dạng nhưng phải
nghiêm túc chất lượng mới động viên được người học tiếp tục học tập suốt
đời bằng nhiều hình thức, học tập phi chính quy mới thoát khỏi bị định
kiến, tẩy chay. Vì thế khi "giáo dục mở” dễ dàng tiếp cận hơn đối với
nhiều người, đặc biệt đã tăng lên số người vừa học vừa làm, trung tâm
học tập cộng đồng phát triển mạnh mẽ, thì phương pháp, chất lượng giáo
dục phải được coi trọng, tính toán thiết kế đặc thù.
Nhiều nơi hiện nay vẫn kỳ thị bằng
tại chức do có người học thật học giả, dạy thật dạy giả... Theo GS.TS
Phạm Tất Dong, những người làm giáo dục cần nhìn nhận được trách nhiệm
của mình, nếu có sai sót trong quá trình dạy là do lỗi của quản lý giáo
dục, lỗi của người dạy trước hết.
Mới đây ngành GD&ĐT tích cực sáp
nhập các trung tâm giáo dục thường xuyên, trung tâm giáo dục kỹ thuật
tổng hợp, hướng nghiệp và trung tâm dạy nghề cấp huyện vào một đầu mối
quản lý. Nhưng mạng lưới các cơ sở giáo dục nghề nghiệp vẫn quản lý phân
tán ở hai Bộ, khó phân luồng, giáo dục hướng nghiệp.
Theo thống kê mới nhất, mỗi năm nước
ta có khoảng 14 triệu lượt người học không thường xuyên trong khi 60/90
triệu dân ở độ tuổi lao động. Như vậy số người đang cần học nữa, học mãi
còn khoảng vài chục triệu nữa. Những đóng góp của lực lượng lao động
cho sự phát triển chỉ có thể được bảo đảm và phát huy tốt nhất nếu họ
nhận được sự quan tâm đào tạo đầy đủ và không ngừng.
Giờ đây Nhà nước đã thành lập Ủy ban
quốc gia đổi mới GD&ĐT, trong đó có tiểu ban xây dựng xã hội học
tập. Thành công khuyến học khuyến tài, hỗ trợ học sinh vùng khó đã có ở
nhiều nơi. Xã hội hóa giáo dục đã được biến thành phong trào rộng rãi
như chương trình "nuôi heo đất” ở TPHCM thu tới 37 tỷ trong năm ngoái
2013.
Dịp này, trên khắp đất nước đang diễn
ra nhiều hoạt động và nhiều sáng kiến nhắc nhở mọi người hãy quan tâm
hơn đến khuyến học, khuyến tài. Một trong số đó là chương trình "Chắp
cánh ước mơ - vượt sông hồ tìm chữ” huy động hàng chục tỷ đồng hỗ trợ
học sinh nghèo do Trung ương Hội Khuyến học VN vừa tổ chức. Nếu chúng ta
muốn xây dựng tương lai theo mong muốn của mình, thì không thể không
nhân lên những mô hình tốt đẹp này.
Đừng lãng quên bất kỳ ai không được
học hành. Hãy thúc đẩy một xã hội học tập cho tất cả mọi người trong sự
phát triển bền vững về kinh tế và xã hội. Ngày Khuyến học 2-10 là dịp để
động viên nhiều người tiếp cận việc học, thể hiện tình đoàn kết và lòng
nhân ái và hiểu hơn lợi ích của học suốt đời.
-----------------------------------------------------------------------------------
Không có nhận xét nào: